Protokół z posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej i Mieszkaniowej w dniu 14 marca 2018 r.
Protokół z posiedzenia
Komisji Polityki Gospodarczej i Mieszkaniowej RMG
w dniu 14 marca 2018 r.
Przewodniczący Komisji p. Andrzej Kieszek rozpoczął posiedzenie powitaniem zebranych i stwierdzeniem kworum.
Do Rady Miasta Gdyni wpłynął wniosek mieszkanki o odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty na zakup lokalu mieszkalnego. Zgodnie z procedura rozpatrywania takich wniosków, komisja jest właściwa do rozpoznania sprawy i wniesienia projektu uchwały w przedmiotowej sprawie pod obrady rady Miasta.
Dnia 7 marca 2014 r. aktem notarialnym sporządzonym przez notariusza w kancelarii notarialnej w Gdyni, matka wnioskodawczyni nabyła od gminy Miasto Gdynia własność zamieszkiwanego lokalu oraz udział 148/10 000 części we współwłasności części wspólnych budynków i urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali wraz z udziałem 148/10 000 w użytkowaniu wieczystym działek gruntu o obszarze 819 m2. Wartość własności mieszkania oraz udziałów w nieruchomości wspólnej w dacie sprzedaży wynosiła 191 318 zł. Nabywcy udzielono 80% bonifikaty, w rezultacie czego wyżej wymienione prawa lokatorka nabyła za kwotę 38 263,60 zł.
W dniu 17 kwietnia 2014 r. aktem notarialnym sporządzonym przez notariusz, matka wnioskodawczyni sprzedała opisane powyżej prawa osobie trzeciej. Prawa te sprzedano za 165 000 zł w kancelarii notarialnej w Gdyni.
Pismem z dnia 4 maja 2016 r. Prezydent Miasta Gdyni wystąpił do zbywającej o udokumentowanie, iż środki uzyskane z umowy sprzedaży zawartej 17 kwietnia 2014 r. zostały w ciągu 12 miesięcy przeznaczone przez nią na cele mieszkaniowe. W piśmie tym zawarte jest pouczenie, iż w sytuacji nie udokumentowania wykorzystania tych środków na cele mieszkaniowe Gmina zażąda zwrotu bonifikaty udzielonej przy sprzedaży jaka miała miejsce 7 marca 2014 r. W odpowiedzi na wyżej wymienione pismo pełnomocnik nabywczyni lokalu (wnioskodawczyni) poinformowała o bardzo złym stanie zdrowia matki, konieczności objęcia jej opieką w domu wnioskodawczyni, sprzedaży lokalu na rynku wtórnym za niską cenę, braku środków na zwrot bonifikaty. Podkreślono absolutną konieczność sprzedaży mieszkania, ze względu na obowiązek objęcia nabywczyni lokalu stałą opieką w miejscu zamieszkania jej córki, co gwarantowało godziwe warunki życia nabywczyni lokalu, która ze względu na wiek oraz schorzenia nie mogła nadal mieszkać w lokalu, który nabyła od Gminy Miasta Gdyni.
Prezydent Miasta Gdyni w dniu 5 grudnia 2017 r. wezwał wnioskodawczynię jako spadkobiercę nabywcy lokalu do zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty w wysokości łącznej 156 090,43 zł, na którą składają się bonifikata z tytułu nabycia lokalu mieszkalnego 153 054,40 zł oraz z tytułu nabytych praw do gruntu 3 036,43 zł.
Wnioskodawczyni w piśmie skierowanym do Rady Miasta poinformowała, że Gmina Miasta Gdyni wezwała ją do zwrotu zwaloryzowanej kwoty bonifikaty udzielonej w umowie sprzedaży lokalu mieszkalnego. Wnioskodawczyni zwróciła się o odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty wskazując, że obdarowana była bliską jej osobą – jej matką, która w nabytym lokalu mieszkała przez 59 lat. Mieszkanie to znajduje się na 4 piętrze. Na skutek licznych poważnych chorób nie mogła ona opuszczać mieszkania. Nie mogła funkcjonować samodzielnie. Konieczne było zapewnienie jej stałej i bieżącej w codziennym funkcjonowaniu. Ponieważ wnioskodawczyni rozpoczęła budowę domu podjęto decyzję o wspólnym zamieszkaniu, co gwarantowało godną egzystencję, właściwą opiekę i pomoc. Podjęto decyzję o sprzedaży mieszkania w Gdyni. Aż do śmierci nabywczyni lokalu mieszkała ona wspólnie z wnioskodawczynią. Środki ze sprzedaży lokalu częściowo wykorzystano na świadczenia rehabilitacyjne i pielęgnacyjne, które były niezbędne, ze względu na wiek oraz chorobę matki wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni utrzymuje się z bardzo niskiej emerytury i nie ma środków na zwrot udzielonej bonifikaty.
Zgodnie z uregulowaniami ustawy o gospodarce nieruchomościami korzystanie z przywileju obniżenia ceny nabycia lokalu mieszkalnego oraz praw z nim związanych jest obwarowane szeregiem obostrzeń. Jednym z nich jest ograniczenie dalszego zbywania nieruchomości nabytej od gminy za obniżoną cenę. Ograniczenie to ma charakter podmiotowy oraz czasowy. Zgodnie z art. 68 ust.2 ustawy, jeżeli nabywca nieruchomości zbył nieruchomość lub wykorzystał ją na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, licząc od dnia nabycia, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Zwrot następuje na żądanie właściwego organu. Wyłączenie stosowania tego uregulowania ma charakter wyjątkowy i dotyczy obrotu nieruchomością pomiędzy osobami bliskimi, a nawet wtedy tj. kiedy obrót ten dokonywany jest w kręgu tych osób, warunkiem skorzystania z prawa do nie zwracania udzielonej bonifikaty jest dokonywanie zbycia przez nabywcę pierwotnego tj. podmiot, który kupił lokal mieszkalny od Gminy. Żadna z opisanych powyżej sytuacji nie ma miejsca w tej sprawie. Bez wątpienia, pierwotne zbycie lokalu nastąpiło w dniu 7 marca 2014 r. Po upływie bardzo krótkiego czasu (miesiąc i 15 dni) dokonano zbycia na rynku wtórnym. Cena zbycia na rynku wtórnym wielokrotnie przewyższała cenę za jaką w marcu 2014 r. lokal nabyła matka wnioskującej, która bezspornie zamieszkiwała w nim przez bardzo długi okres czasu. Należy pamiętać, że istotnym jest cel, dla którego wprowadzono prawo do nabycia lokalu mieszkalnego poniżej jego wartości. Wprowadzenie bonifikaty dla najemców nabywających lokal na własność było instrumentem zachęcającym do tego, aby coraz większa liczba osób zaspakajała swoje potrzeby mieszkaniowe w formie prawa własności do lokalu lub domu mieszkalnego. Była to pomoc publiczna skierowana do ściśle określonej grupy osób. W ten sposób wzmocniono dążenia do odwrócenia tego co niosła za sobą publiczna gospodarka lokalami, a zwłaszcza obowiązujący przez okres kilkudziesięciu lat szczególny tryb najmu lokali mieszkalnych. To właśnie te instytucje ograniczały rolę prawa własności, aby w drodze najmu, którego podstawą była administracyjnoprawna decyzja o przydziale, zaspakajać potrzeby mieszkaniowe osób, szczególnie tych, których nie było stać, aby uczynić to z własnych środków. Takie ograniczanie prawa własności budynków i lokali mieszkalnych przestało być potrzebne wraz z rozwojem budownictwa mieszkaniowego. Zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych w drodze przekształcenia najmu na prawo własności, miało też sprzyjać podniesieniu dbałości o zajmowane lokale. Wprowadzona możliwość nabycia przez najemcę zajmowanego przezeń lokalu na własność została wzmocniona o szczególne uprawnienie w postaci środków publicznych, które kierowane są do najemców nabywających lokal na własność w postaci bonifikaty, czyli obniżenia ceny zbywanego lokalu. Bonifikata taka może sięgnąć nawet 90% wartości lokalu. Mając na względzie tak znaczną obniżkę ceny lokalu, konieczne jest stworzenie barier gwarantujących to, aby bonifikata taka trafiła do ściśle określonego adresata, jakim jest najemca lokalu, który nabywany lokal mieszkalny faktycznie zajmował i który zajmował go na podstawie decyzji o przydziale właśnie dlatego, że – ze względu na jego sytuację majątkową- nie mógł w inny sposób zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych. Granica taka nie jest zachowana jeżeli lokal mieszkalny nabyty poniżej swojej wartości powiększa majątek osoby trzeciej i to bez względu na to czy taka osoba trzecia nabywa go odpłatnie czy pod tytułem darmym.
Zgodnie z wcześniejszym stanowiskiem Rady Miasta, zasadne było zróżnicowanie przez ustawodawcę sytuacji osób nabywających lokale mieszkalne z udzieloną bonifikatą. Nie można zrównywać zaspokajania potrzeb mieszkaniowych nabywcy lokalu z bonifikatą i osób, które nabyły lokal w obrocie wtórnym. Zawsze jednak, warunkiem, od którego uzależniona jest możliwość zatrzymania przez nabywcę bonifikaty jest zachowanie przez niego statusu nabywcy pierwotnego. W zakresie odpowiedzialności podmiotowej wnioskodawczyni stwierdzić należy, że obowiązek zwrotu udzielonej ulgi przy nabyciu lokalu mieszkalnego, który adresowany jest do nabywcy lokalu jako kontrahenta Gminy nie wygasa w razie jego śmierci. Obowiązek ten ma charakter majątkowy, a zasadą jest dziedziczenie praw i obowiązków o takim charakterze. Co prawda, uregulowanie art. 922 § 2 KC wymienia prawa, które wyłączone zostały z dziedziczenia, ale przepis ten ma charakter wyjątkowy. Nie może być interpretowany rozszerzająco, a przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami nie dają podstaw do wnioskowania, iż obowiązek zwrotu udzielonej bonifikaty wyłączony jest z dziedziczenia. Zgodnie z art. 922 § 1 KC prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. W zakresie praw i obowiązków spadkodawcy, które przechodzą na spadkobierców decyduje ich stan w dacie otwarcia spadku, a zatem od chwili zdarzenia wywołującego skutki prawne w rozpoznawanym niniejszą uchwałą przypadku od daty 22 kwietnia 2014 r. kiedy nastąpiła sprzedaż lokalu nabytego od Gminy tj. przed upływem 5 lat od jego nabycia z bonifikatą. Bezsporne jest także, że w ciągu 12 miesięcy od tej daty, środki pochodzące z ceny sprzedaży nieruchomości nie zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe zgodnie z art. 68 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami. Okoliczności te potwierdza także argumentacja przedstawiana przez wnioskodawczynię tak w piśmie kierowanym do Prezydenta Miasta Gdyni w dniu 13 czerwca 2016 r., jak i do Rady Miasta Gdynia w dniu 17 stycznia 2018 r. Nie ma też wątpliwości co do tego, iż wnioskodawczyni jest jedynym spadkobiercą nabywcy lokalu, gdyż okoliczność ta potwierdzona została aktem poświadczenia dziedziczenia wystawionym przez notariusza aktem zarejestrowanym w Rejestrze Aktów Poświadczenia Dziedziczenia prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną pod nr 42455.
Biorąc powyższe pod uwagę, komisja rekomenduje radzie Miasta odrzucenie wniosku stosowana uchwałą, głosując: 6/0/0.
Kolejne posiedzenie odbędzie się 20 marca 2018 r. godz. 16.30
Na tym posiedzenie zakończono.
Protokołowała: Z. Gawlik BRM Przewodniczący komisji
Andrzej Kieszek